આપ સૌનું અમારા બ્લોગ InGujarati.org માં સ્વાગત છે. આજ જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે? (Why do we need water for life?)” આર્ટિકલ માં આપણે કુદરત તરફથી મળેલી એક અમૂલ્ય ભેટ વિષે વાત કરવાના છીએ, આ અમૂલ્ય ભેટ નું નામ “પાણી” છે. કદાચ કોઈ પણ જીવિત વ્યક્તિ નો એક પણ દિવસ પાણી પીધા વગર નહિ ગયો હોય.
હાલ પૃથ્વી પર નું પ્રદુષણ અને ગ્લોબલ વોર્મિંગ જેવી સમસ્યાઓ ખુબ વધી રહી છે, અને ઘણા પ્રાકૃતિક સંસાધનો પણ ઝડપથી ઘટી રહ્યા છે. આ પ્રશ્નનું મુખ્ય કારણ બેફામ ઉપીયોગ અને વસ્તી વધારો કહી શકાય. આ માટેથી જ આવનારી પેઢી ને પાણી નું મહત્વ અને જતન સમજાવવું ખુબ જરૂરી બની ગયું છે.
આ આર્ટિકલ માં આપણે વાત કરવા જય રહ્યા છીએ કે મનુષ્ય ના જીવન માં પાણી નું મહત્વ શું છે. ગુજરાત અને ભારત ની વાત કરીએ તો અહીં પાણી ના સ્ત્રોતો ખુબ વધુ છે, જેથી આપણને આસાની થી પીવા લાયક પાણી મળી જાય છે. પણ વિશ્વ ના ઘણા ક્ષેત્રો માં પાણી ની ખુબ તંગી છે, કારણકે ત્યાં નદીઓ અને ભૂગર્ભ જળ નું સ્તર ખુબ ઓછું છે.
Must Read- વૃક્ષો વાવો પર્યાવરણ બચાવો નિબંધ- Vruksho Vavo Paryavaran Bachao Essay in Gujarati
મનુષ્ય જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે? – Why do we need water for life?
આ પ્રશ્ન ઘણા માણસો ને સતાવતો હોય છે કે જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે? અત્યાર સુધીમાં કોઈ દિવસ તમારો એવો ગયો છે, જેમાં તમે એક પણ વાર પાણી ના પીધું હોય? હવે તમે સમજી શકો છો કે પાણી વગર મનુષ્ય કે અન્ય જીવિત જાનવર, પશુ પક્ષી ના જીવન નું કોઈ અસ્તિત્વ નથી. આપણા શરીર ને વ્યવસ્થિત કામ કરવા પાણી ની ખુબ આવશ્યકતા હોય છે.
Must Read- જળ એજ જીવન- Save Water Essay In Gujarati Language
તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે પાણી આવશ્યક છે તે સાંભળવું સામાન્ય છે, પણ કેમ? આ કુદરતી પદાર્થ તમારા શરીરના વજનનો મોટા ભાગ છે અને આ સહિતના ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યોમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. તમારા શરીરમાંથી કચરો બહાર કાઢીને, શરીરનું તાપમાન નિયમન કરે છે.
આ સિવાય તમારા મગજના કાર્યમાં મદદરૂપ થવું, તમે કોઈ પણ પ્રવાહી કે પ્રવાહી યુક્ત ખોરાક ખાવાથી મોટાભાગનું પાણી મેળવો છો, પરંતુ ખોરાક તમારા દૈનિક પાણીના લેવલ માં ઓછી માત્રામાં ફાળો આપે છે. સીધું પાણી શરીર માં પાણી નું લેવલ જાળવવા માં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
પાણી લાળનો મુખ્ય ઘટક છે. લાળમાં નાની માત્રામાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ, મ્યુકસ અને અન્ય ઉત્સેચકોનો પણ સમાવેશ થાય છે. નક્કર ખોરાક તોડવા અને તમારા મો ને સ્વસ્થ રાખવા માટે તે ખુબ જરૂરી છે. નિયમિત પ્રવાહીના સેવનથી તમારું શરીર સામાન્ય રીતે પૂરતું લાળ ઉત્પન્ન કરી શકે છે. જો કે, તમારા શરીર માં લાળનું ઉત્પાદન વય અથવા અમુક દવાઓ અથવા ઉપચારના પરિણામે ઘટાડો થઈ શકે છે.
જો તમારું મો સામાન્ય કરતા વધારે કોરું હોય, અને તમારા શરીર માં પાણીનું સેવન વધતું નથી, તો તમારા ડોક્ટરને મળવું યોગ્ય છે. હાઈડ્રેટેડ રહેવું એ તમારા શરીરના તાપમાનને જાળવવા માટે નિર્ણાયક પાસું છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિ દરમિયાન અને ગરમ વાતાવરણમાં તમારા શરીર પરસેવો વડે વધુ માત્રા માં પાણી ગુમાવે છે.
તમારો પરસેવો તમારા શરીરને ઠંડુ રાખે છે, પરંતુ જો તમે ગુમાવેલા પાણીને ફરી મેળવશો નહીં તો તમારા શરીરનું તાપમાન ઝડપથી વધશે. તેનું કારણ એ છે કે જ્યારે તમારું શરીર ડિહાઈડ્રેટેડ થાય છે, ત્યારે શરીર ઝડપથી ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ અને પ્લાઝ્મા ગુમાવે છે.
જો તમે સામાન્ય કરતા વધારે પરસેવો અનુભવો છો, તો ખાતરી કરો કે તમે ડિહાઇડ્રેશન ટાળવા માટે પુષ્કળ પાણી પીવો છો. પાણીનો વપરાશ તમારા સાંધા, કરોડરજ્જુ અને પેશીઓને લુબ્રિકેટ અને ગાદીમાં લચકતા લાવવા માં ખુબ મદદ કરે છે. આ તમને શારીરિક પ્રવૃત્તિનો કરવામાં અને સંધિવા જેવી સ્થિતિઓને કારણે થતી અગવડતાને ઘટાડવામાં જરૂર મદદ કરશે.
જ્યારે તમે કસરત કરો છો અથવા ગરમ તાપમાન માં રહો છો ત્યારે પરસેવો શરીરના તાપમાનને નિયંત્રિત કરે છે. પરસેવોમાંથી બહાર નીકળેલા પાણી ને ફરીથી મેળવવા માટે તમારે પાણીની જરૂર હોય છે. આવા કારણો થી તમે સમજી શકો છો, જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે.
તંદુરસ્ત શરીર રાખવા અને કબજિયાત ટાળવા માટે તમારે તમારી ડાયજેસ્ટીન્ગ સિસ્ટમમાં પૂરતા પ્રમાણમાં પાણીની પણ જરૂર હોય છે. પેશાબ દ્વારા કચરો બહાર કાઢવા માટે પણ તમારી કિડની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. પાણીની પૂરતી માત્રા તમારી કિડનીને વધુ કાર્યક્ષમ રીતે કાર્ય કરવામાં મદદ કરે છે અને કિડનીમાં થતી પાથરી જેવી સમસ્યા ને રોકવામાં મદદ કરે છે.
કોઈ પણ વધુ શારીરિક પ્રવૃત્તિ દરમિયાન પુષ્કળ પાણી પીવું જરૂરી છે. એથ્લેટ્સ કે કોઈ પણ સ્પોર્ટમેન ને સામાન્ય વ્યક્તિ કરતા 6 થી 10 ટકા વધુ પરસેવો વળી શકે છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિ દરમિયાન શરીરના વજનમાં પાણી એક વિશ્વાસપાત્ર સ્રોત.
હાઇડ્રેશન તમારી શક્તિ, શક્તિ અને સહનશક્તિને પણ અસર કરે છે. જો તમે સહનશક્તિ તાલીમ અથવા ફૂટબોલ કે બાસ્કેટબોલ જેવી ઉચ્ચ તીવ્રતાની રમતોમાં ભાગ લઈ રહ્યાં છો, તો તમે ડિહાઇડ્રેશનની અસરો માટે વધુ સંવેદનશીલ રેહવું જોઈએ.
પૂરતા પાણી વગર ગરમીમાં કસરતની નકારાત્મક ઉત્પન્ન કરે છે, આવી અસરોમાં હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને હાયપરથેર્મિયામાં ઘટાડો જેવી ગંભીર તબીબી સ્થિતિઓ શામેલ હોઈ શકે છે. બહુ વધુ અથવા એક્સ્ટ્રીમ ડિહાઇડ્રેશન શરીર માં આંચકી અને મૃત્યુનું કારણ પણ બની શકે છે.
ફાઈબર ખાવાથી કબજિયાત અટકાવવાનો એક માત્ર રસ્તો નથી, પણ સાથે સાથે તમારે પાણીનું સેવન જાળવવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. જેથી તમારી આંતરડાની હિલચાલમાં પૂરતું પાણી મળી રહે. જો તમે પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી, મેગ્નેશિયમ અને ફાઇબરનું સેવન ન કરો તો તમને કબજિયાત થવાની સંભાવના ખુબ ઓછી છે.
જો તમને પહેલેથી જ કબજિયાત છે, તો તમે શોધી શકશો કે કાર્બોરેટેડ વોટરટ્રસ્ડ સ્રોત તેમજ સાદા પાણી પીવાથી તમારા લક્ષણોમાં સરળતા આવે છે. કેટલાક માને છે તેનાથી વિપરીત અસરો થાય છે, જેમ કે નિષ્ણાતો ભોજન પહેલાં, દરમ્યાન અને જમ્યા પછી તરત પાણી પીવાની સલાહ નથી દેતા, જેનાથી તમારા શરીરને તમે વધુ સરળતાથી ખાશો તે ખોરાક તૂટી જશે. આ તમને ખોરાકને વધુ અસરકારક રીતે ડાયજેસ્ટ કરવામાં અને તમારા ભોજનમાંથી સૌથી વધુ મેળવવામાં મદદ કરશે.
સંશોધન બતાવે છે ટ્રસ્ટેડ સ્રોત શરીર ખોરાક અને પેટની અંગો ની સ્વસ્થતા માં ફેરફારને અનુકૂળ કરે છે, પછી ભલે તે વધુ નક્કર હોય કે વધારે પ્રવાહી. ખોરાકના ભંગાણમાં મદદ કરવા ઉપરાંત, પાણી તમારા ખોરાકમાંથી વિટામિન, ખનિજો અને અન્ય પોષક તત્વો ઓગાળવામાં પણ મદદ કરે છે. તે પછી આ વિટામિન ઘટકો તમારા શરીરના બાકીના ભાગમાં ઉપયોગ માટે પહોંચાડે છે.
અધ્યયનોએ શરીરની ચરબી અને વજન ઘટાડવાને વધારે વજનવાળા ગર્લ્સ ટ્રસ્ટેડ સ્રોત અને મહિલા ટ્રસ્ટેડ સ્રોત બંનેમાં પીવાના પાણી સાથે જોડ્યું છે. પરેજી અને કસરત કરતી વખતે વધુ પાણી પીવું તમને વધારાના વજન ઘટાડવા માં જરૂર મદદ કરશે.
પાણી તમારા આખા શરીરમાં મદદરૂપ પોષક તત્વો અને ઓક્સિજન વહન કરે છે. તમારા દૈનિક પાણીના વપરાશ સુધી પહોંચવાથી તમારા પરિભ્રમણમાં સુધારો થશે અને તમારા એકંદર આરોગ્ય પર હકારાત્મક અસર થશે. પૂરતું પાણી પીવું કેટલીક તબીબી પરિસ્થિતિઓને અટકાવવા માટે મદદ કરી શકે છે વિશ્વાસપાત્ર સ્રોત. જેમકે કબજિયાત, કિડની પત્થરો, કસરત દ્વારા પ્રેરિત અસ્થમા, પેશાબની નળીઓનો વિસ્તાર, ચેપ, હાયપરટેન્શન જેવી સમસ્યા માં પાણી એક દવા જેમ કાર્ય કરે છે.
પાણી તમને તમારા ખોરાકમાંથી મહત્વપૂર્ણ વિટામિન્સ, ખનિજો અને પોષક તત્ત્વોને શોષવામાં પણ મદદ કરે છે, જે તમારા સ્વસ્થ રહેવાની શક્યતામાં વધારો કરશે. પીવાનું પાણી તમારું ચયાપચય સક્રિય કરી શકે છે. ચયાપચયમાં વધારો એ ઉર્જા સ્તર પર હકારાત્મક અસર સાથે સંકળાયેલ છે.
એક અધ્યયનમાં જાણવા મળ્યું છે કે 500 મિલિલીટર પાણી પીવાથી પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં ચયાપચય દરમાં 30 ટકાનો વધારો થયો છે. આ અસરો એક કલાક સુધી ચાલ્યાં હતાં. યોગ્ય હાઇડ્રેશન એ સ્વસ્થ રહેવાની ચાવી છે. રિસર્ચ સ્રોત સૂચવે છે કે પૂરતું પાણી ન પીવું એ તમારા ધ્યાન, ચેતવણી અને ટૂંકા ગાળાની મેમરીને નકારાત્મક ને વધુ અસર કરી શકે છે. પૂરતું પાણી ન મળવાથી તમારા મૂડને પણ અસર પડે છે. ડિહાઇડ્રેશનથી થાક અને મૂંઝવણ તેમજ અસ્વસ્થતા થઈ શકે છે.
આપણા શરીરમાં પાણીના ફાયદા (The benefits of water in our body)
પાણી માનવ શરીર માટે ખૂબ મહત્વનું છે. તમારા દરેક કોષો, અવયવો અને પેશીઓ તાપમાનના નિયમન માટે પાણીનો ઉપયોગ કરે છે, હાઇડ્રેટેડ રહે છે અને શારીરિક કાર્યો જાળવી રાખે છે. આ ઉપરાંત, પાણી ઊંજણ તેલ તરીકે કામ કરે છે, અને તમારા સાંધાને ગાદી અને લચકતા આપે છે. પીવાનું પાણી તમારા એકંદર આરોગ્ય માટે દવા છે. વૈજ્ઞાનિક તારણો મુજબ દરેક વ્યક્તિએ દરરોજ બને તેટલું વધુ પાણી પીવું જોઈએ.
પાણી અને તમારા હૃદયની તંદુરસ્તી: પાણી પીવું તમારા હૃદય માટે ખૂબ સારું છે. તમારું હૃદય એક દિવસમાં તમારા સમગ્ર શરીરમાં 2000 ગેલન લોહીને પમ્પ કરવા માટે સતત કાર્ય કરે છે. પાણી પીવાથી અને હાઇડ્રેટેડ રહેવાથી, તમે તમારા હૃદયને તેનું કાર્ય કરવામાં મદદ કરી રહ્યાં છો. જ્યારે તમારું હાઇડ્રેટેડ લોહીને વધુ સરળતાથી પમ્પ કરવા માટે તમારું હૃદય સક્ષમ છે અને તમારા શરીરના બાકીના સ્નાયુઓને વધુ સારી રીતે કાર્ય કરવાની મંજૂરી આપે છે.
પાણી અને વજનમાં ઘટાડો: પાણીમાં કુદરતી રીતે શૂન્ય કેલરી હોય છે, તેથી, સોડા અથવા રસ માટે પાણીનો ઉપયોગ કરવાથી તમારી કેલરીનું પ્રમાણ ઓછું થઈ શકે છે. એક 20 oz સુગર ને બદલીને, પાણી માટે સુગરયુક્ત પીણા તમારા કેલરીના સેવનને 240 કેલરી દ્વારા ઘટાડે છે.
દરરોજ કેટલું સાદા પાણી પીવું જોઈએ તેના માટે કોઈ ભલામણ કરેલ ધોરણો નથી કારણ કે સેવન વય, લિંગ, વજન અને અન્ય ઘણા પરિબળોને આધારે બદલાય છે. 19 વર્ષથી વધુ ઉંમરના પુખ્ત વયના પુરુષને દરરોજ 3.7 લિટર પાણી પીવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. 19 વર્ષથી વધુની પુખ્ત વયની સ્ત્રીને અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીને દરરોજ 2.7 લિટર પાણી પીવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. 20 વર્ષ થી વધુ ઉમર ની ગર્ભવતી અથવા સ્તનપાન કરાવતી મહિલાઓને દરરોજ 4 લિટર પાણી પીવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. આ મૂલ્યોમાં તમે આખો દિવસ ખોરાક અને અન્ય પીણામાંથી મેળવેલ પાણી શામેલ છે.
હાઇડ્રેશન: પીવાનું પાણી તમને ડિહાઇડ્રેટેડ થવાનું બંધ કરે છે; એક એવી સ્થિતિ જે મૂંઝવણ, મૂડ પરિવર્તન, વધુ ગરમ, કબજિયાત અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે. સીડીસી (સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ) ભલામણ કરે છે, ડિહાઇડ્રેટ થવાનું જોખમ ઓછું કરવા માટે, દરેક ભોજન સાથે તમારી પાસે પીણું પીવું અને જ્યારે તરસ લાગે ત્યારે પીવો.
તમારી પાસે પૂરતું પાણી છે કે નહીં તે નક્કી કરવાની એક સરળ રીત એ છે કે તમારા પેશાબની તપાસ કરવી. જો તે ઘાટા પીળો છે, તો તમારે વધુ પાણીની જરૂર પડશે. જો તે નિસ્તેજ પીળો અથવા સ્પષ્ટ છે તો તમે સરસ કરી રહ્યાં છો. પાણી નથી ગમતું? તમે તમારા પાણીનો સ્વાદ લીંબુ અથવા અન્ય સ્વાદ ઉમેરીને સુધારી શકો છો. જો સ્વાદનો મુદ્દો આવી રહ્યો હોય તો આ તમને વધુ પીવામાં મદદ કરશે.
ઓછું પાણી પીવાના ગેરફાયદા (Disadvantages of drinking less water)
- સતત માથાનો દુખાવો- જ્યારે તમે નિર્જલીકૃત થશો ત્યારે તમને લાગેલી પ્રથમ બાબતોમાં એક એ ધબકારાતી માથાનો દુખાવો છે. તે સમયે? જો ડિહાઇડ્રેશન એનું કારણ છે, તો તમે મોટો ગ્લાસ પાણી પી લીધા પછી તરત જ દૂર થવું જોઈએ.
- સુસ્તીવાળા આંતરડા થઇ શકે છે- કોલોનમાં પાણીના રીસેપ્ટર્સ છે, અને તે સ્ટૂલને નરમ બનાવવા માટે શરીરમાંથી પાણી ખેંચે છે,” એમ ડો મોગડ્ડમ કહે છે. “જો તમને પૂરતું પાણી ન મળે તો, પેટમાં દુખાવો અને ખેંચાણની સાથે સખત દુખાવો અને કબજિયાત સામાન્ય આડઅસર થઈ શકે છે.
- સૂકી ત્વચા- નિર્જલીકરણ શુષ્ક ત્વચાના રૂપમાં તમારા ચહેરા પર દેખાય છે જે ઓછી ખુશખુશાલ, ભરાવદાર અને સ્થિતિસ્થાપક લાગે છે.
- થાક- જો તમે તમારા પ્રવાહીના સેવનને ફરીથી ભરતા નથી, તો તમારી ઉર્જા સ્તર ઘટશે અને તમે થાક અને મગજની ધુમ્મસ અનુભવી શકો છો. તેથી, આગલી વખતે તમે કોફીના બીજા કપ માટે પહોંચશો, જુઓ કે તે તેના બદલે પાણી છે કે નહીં.
- વજન વધવું- કેટલીકવાર લોકો ભૂખની અને તરસ માં ભૂલ કરે છે અને તેઓ વધુ ખાય છે, પરંતુ ખરેખર તેમને વધુ પીવાની જરૂર છે. ઘણા ડોક્ટર કહે છે, કેટલીકવાર જો તમારી પાસે એક ગ્લાસ પાણી હોય તો, ભૂખના સંકેતો દૂર થઈ જાય છે.
- સુકુ મોં- જો તમને પૂરતું પાણી ન મળે, તો તમારી પાસે શુષ્ક મ્યુકોસ મેમ્બ્રેન હોઈ શકે છે, એટલે કે, લાળનો અભાવ. આ બાબતે વાત કરીએ તો ગળવા માં અને શ્વાસ લેવાનું મુશ્કેલ કરી શકે છે. સદભાગ્યે, આ પાણી પીવાથી સરળતાથી ઉકેલી શકાય છે.
Video about why do we need water for life- જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે, વિડીયો દ્વારા સમજણ
Summary
આશા રાખું છું, “જીવન માટે પાણીની આવશ્યકતા કેમ છે? (Why do we need water for life?)” આર્ટિકલ માં તમને પાણી વિષે ની મહત્વપૂર્ણ માહિતી જરૂરથી મળી હશે. પાણી નું આપણા જીવન માં ખુબ મહત્વ છે, માટે આપણે રોજ 4 લીટર કે તેથી વધુ પાણી જરૂર પીવું જોઈએ.